Katten zijn fantastische huisdieren die als ze gezond zijn heel goed in staat zijn hun eigen vacht te onderhouden door zichzelf te wassen. Toch kan het nodig zijn je kat een handje te helpen bij het verzorgen van de vacht. Maar hoe doe je dat zonder dat je kat gestrest raakt of je misschien zelfs gaat bijten? Het begint allemaal met begrip voor de aard van de kat en rekening houden met normaal kattengedrag en behoeftes van katten.
Waarom bijten katten als ze gekamd worden?
Er zijn verschillende redenen waarom een kat gaat bijten tijdens het borstelen. Een van de belangrijkste redenen is dat katten van oorsprong solitaire dieren zijn. Het kammen of aaien van de kat lijkt heel veel op het likken van de vacht dat moederpoezen bij hun kitten doen. Het gewassen worden door een ander komt bij solitaire dieren echter alleen voor gedurende de kittentijd. Eenmaal volwassen zal een solitair dier de vacht van een andere volwassen soortgenoot niet snel gaan verzorgen. Volwassen katten die bevriend zijn met elkaar kunnen elkaar overigens nog steeds wel wassen. Maar ze doen dat over het algemeen alleen over elkaars kopje en vooral ook niet te lang. Gaat de ander te lang door of likt deze ook andere delen van het kattenlijf dan zullen veel katten gaan bijten om het likken te stoppen. Ze vinden het niet fijn als ze te lang of over hun hele lichaam worden aangeraakt, zoals ook uitgelegd in het artikel ‘Aaien volgens het CAT-principe’.
Het kan ook zijn dat de kat bijt omdat hij pijn heeft of geïrriteerd is door klitten in de vacht.
Daarnaast kan de kat bang zijn omdat hij niet gewend is aan het kammen of omdat hij zich onveilig voelt in de omgeving waar het kammen plaatsvindt.
Wat kun je doen om het bijten te voorkomen?
Er zijn verschillende manieren om te voorkomen dat je kat je bijt tijdens het kammen. Hier zijn enkele tips:
Begin op jonge leeftijd
Het is belangrijk om je kat op jonge leeftijd aan het kammen te laten wennen. Begin hiermee wanneer de kat nog een kitten is, zodat hij of zij eraan kan wennen en het kammen als iets normaals gaat beschouwen. Katten die op jonge leeftijd worden gekamd (en daar geen vervelende ervaringen mee hebben), zijn vaak minder geneigd om te bijten tijdens het kammen als ze ouder worden.
Gebruik de juiste kam
Er zijn veel verschillende soorten borstels en kammen te koop, maar in feite heb je alleen een grove kam nodig en eventueel een slickerborstel, afhankelijk van de lengte en dikte van de vacht. Gebruik een metalen kam zonder handvat met een grof en een fijn deel. Metaal, omdat plastic de vacht statisch maakt. Zonder handvat omdat je met een kam met handvat al snel te veel kracht zet tijdens het kammen en dat is pijnlijk voor de kat. De grove kant van de kam gebruik je om de vacht door te kammen. De fijne kant van de kam gebruik je om te controleren of de vacht goed doorgekamd is. Voel je weerstand tijdens het kammen, gebruik dan nogmaals de grove kam. De slickerborstel is voor na het kammen. Je gaat hiermee licht dansend over de vacht, puur om los zittend haar te verwijderen. Met deze borstel ook weer niet te hard borstelen. Dat is pijnlijk voor de huid.
Zorg voor een ontspannen omgeving
Het is belangrijk een ontspannen omgeving te creëren voor je kat voordat je begint met kammen. Zorg ervoor dat de kamer rustig is en er geen andere huisdieren of kinderen in de buurt zijn. Gebruik een zacht mandje of kleed waar de kat op kan zitten of liggen en zorg dat je zelf ook rustig en ontspannen bent tijdens het kammen.
Beloon je kat
Beloon je kat tijdens het kammen met iets lekkers, zoals een snoepje of wat natvoer. Op deze manier associeert je kat het kammen met iets positiefs en zal hij minder snel geneigd zijn je te bijten.
Stop op tijd
Als je merkt dat je kat geïrriteerd raakt tijdens het kammen, is het belangrijk op tijd te stoppen. Dit voorkomt niet alleen dat de situatie escaleert en de kat agressief wordt, maar het is ook beter voor de relatie tussen jou en je kat. Door op tijd te stoppen, laat je zien dat je de signalen van je kat begrijpt en respecteert.
Stapsgewijs aanleren
Het is belangrijk het kammen op een positieve manier te benaderen. Begin met korte kamsessies en beloon je kat met iets lekkers, spel of een knuffel als hij houdt van knuffelen. Herhaal dit regelmatig en verleng geleidelijk aan de kamsessies. Op deze manier kan je kat positieve associaties ontwikkelen met het kammen en zal hij het minder vervelend vinden.
Maak er een feestje van
Je kunt de kat natuurlijk optillen,op tafel zetten, gaan kammen en na afloop weer laten gaan. Maar het werkt veel beter als je eerst even iets met de kat doet wat de kat leuk vindt, bijvoorbeeld spelen. Je geeft hem misschien ook vast wat lekkers nog voor je gaat kammen. Dan ga je kort kammen, met telkens tussendoor even wat lekkers of leuks en na afloop speel je nog even met de kat of doet iets anders met of voor de kat wat hij leuk vindt. Zo wordt het kammen iets om naar uit te kijken voor je kat.
Je kunt tijdens het kammen een Licky mat of Lick it of mat gebruiken, waar je wat liquid snack of natvoer over verdeeld. Zo kan de kat aan de mat likken terwijl jij je beide handen vrij hebt om de vacht te controleren en te kammen.
Rekening houden met het individu
Het is belangrijk je te realiseren dat sommige katten gevoeliger zijn als het gaat om het kammen. Sommige katten hebben simpelweg minder geduld voor het proces dan andere. Het kan ook zijn dat je kat pijn of ongemak ervaart tijdens het kammen, bijvoorbeeld door huidirritatie of klitten. Ook bij oudere katten is de huid heel gevoelig en is er vaak sprake van pijn door artrose, minder bespiering of ouderdomskwaaltjes. In dat geval is het belangrijk een dierenarts te raadplegen om eventuele gezondheidsproblemen uit te sluiten.
Verharen verminderen?
Tot slot is het goed te weten dat het kammen van de vacht weliswaar nodig kan zijn, maar dat je het verharen het best kunt verminderen door niet meer te doen dan noodzakelijk. De vacht borstelen of kammen kan ervoor zorgen dat je de vacht beschadigt. Hierdoor wordt de vacht juist steeds bewerkelijker en zal de kat in veel gevallen meer gaan verharen. Controleer de vacht wel dagelijks, gewoon met je handen, op klitten en verwijder deze door ze voorzichtig met de kam of je vingers te ontwarren. Is de kat aan het verharen? Gebruik dan een natuurzeem of microvezeldoek. Deze maak je iets vochtig en daarmee strijk je over de vacht. Zo haal je loszittende haren weg zonder de vacht te beschadigen. Door dit regelmatig te doen voorkom je dat je kat zelf te veel haar binnenkrijgt bij het wassen, wat kan leiden tot haarballen en verstoppingen in het spijsverteringskanaal.
Let op: Klitten kun je voorzichtig uitkammen, vilt niet!
Vilt zijn haren die in elkaar zijn gaan draaien en niet uitgekamd zijn. Vilt kan steeds strakker op de huid gaan zitten en ervoor zorgen dat de huid gespannen staat wat erg pijnlijk is voor de kat. Vilt kun je niet uitkammen en zal moeten weggeschoren moeten worden door een kattentrimmer of dierenarts. Ga vooral niet zelf proberen het weg te knippen. De kans dat je in de huid knipt is heel groot. Hieronder zie je een afbeelding van vilt dat door middel van scheren verwijderd is bij een kat. Je ziet hoe dicht dit van structuur is en kunt je waarschijnlijk wel voorstellen dat je dit niet met een kam kunt verwijderen.
Wel kammen, geen stress!
Katten die bijten tijdens het kammen en controleren van de vacht zijn een veelvoorkomend probleem bij kattenbezitters. Het is belangrijk de signalen van je kat te begrijpen en op tijd te stoppen om stress en daaruit voortvloeiend agressief gedrag te voorkomen.
Door het gebruik van de juiste materialen, het benaderen van het kammen op een positieve wijze en het raadplegen van een dierenarts als er gezondheidsproblemen zijn, kan je het kammen en controleren van de vacht een minder stressvolle ervaring maken voor je kat.
Geschreven door: Maggie Ruitenberg, Feline Behavior & Welfare Consultant
Met dank aan Susanne Waterkott van kattentrimsalon Felis voor de feedback en foto.