De meest voorkomende vorm van een verkeerd dieet bij huisdieren in Groot-Brittannië is een teveel aan calorieën wat leidt tot overgewicht. Naar schatting is daar 39 tot 52 procent van de katten te zwaar of obees (1,2). In Nederland is dit niet veel anders. Bij ons heeft naar schatting circa 42% van de katten overgewicht, waarvan er, volgens de huidige wetenschappelijke gegevens, tot 21% zwaar obees is (3).
Katten met obesitas zitten minstens 20 procent boven hun ideale gewicht, er is teveel overtollig vet in hun lichaam opgeslagen. Een kat met overgewicht zit 10 tot 19 procent boven zijn optimale gewicht.
Bij voorkeur zouden katten dusdanig gevoerd moeten worden dat ze hun ideale gewicht houden. Studies over een langere periode hebben namelijk aangetoond dat zowel overgewicht als teveel ondergewicht de levensverwachting verkorten.
Beoordeling van de lichaamsconditie
Het lichaamsgewicht van een kat kan gebruikt worden om te beoordelen of een is kat aangekomen of afgevallen. Het ideale gewicht van een kat is afhankelijk van de leeftijd en het ras. Daarom wordt vaak een schaal gebruikt die de conditie van het lichaam beoordeelt (body condition score, BCS).
Deze schaal beoordeelt de lichaamsconditie van de kat van 1 tot 5, waarbij een BCS van 1 erg mager is, 3 ideaal en 5 obees. Bij een kat met obesitas zijn de ribben lastig te voelen omdat ze bedekt zijn met een dikke laag vet; een matige tot dikke vetlaag bedekt uitstekende botdelen en verder heeft de kat een hangbuik en geen taille.
De onderstaande tabel is een handige manier om de conditie van het lichaam te beoordelen, samen met de algehele conditie van de spieren.
Gezondheidsrisico’s bij obesitas
Obesitas verhoogt het risico op de ontwikkeling of de progressie van diverse ziekten zoals hieronder:
| Aandoeningen waarbij obesitas een risicofactor is | Mogelijke complicaties van obesitas |
| Diabetes mellitus Lagere urineweginfecties (onder andere cystitisBlaasontsteking) Overbelasting gewrichten en verergering van artrose Niet-allergische huidziekten LeververvettingLeververvetting - oftewel hepatische lipidose - is een levensbedreigende aandoening. Het ontstaat al... (hepatische lipidose) Verminderd uithoudingsvermogen en inspanningsintolerantie |
Verhoogd risico bij anesthesieAnesthesie betekent letterlijk ongevoeligheid voor pijn. Een dier wordt onder algehele anesthesie ge... Verminderde weerstand Dystocia (problemen bij de bevalling) Ademhalingsproblemen (‘pickwicksyndroom’) |
Risico’s voor de ontwikkeling van obesitas
Gewichtstoename treedt op als katten gedurende een langere periode meer calorieën binnenkrijgen dan ze verbruiken. De overtollige energie wordt opgeslagen als vet. In de meeste gevallen kan het lichaam zelf de inname van energie zo regelen dat het past bij het energieverbruik, de lichaamsconditie blijft rond deze instelling gehandhaafd. Bepaalde factoren kunnen echter invloed hebben op die instelling en de kat vatbaar maken voor gewichtstoename.
- Raskatten hebben minder kans op het ontwikkelen van obesitas dan huis-tuin-en-keuken katten.
- Activiteit is een belangrijke factor in de energiebehoefte van een kat. Katten die minder actief zijn of beperkte bewegingsmogelijkheden hebben, lopen een groter risico om aan te komen dan actieve katten.
- Ongecastreerde katten hebben de neiging om te zwerven. CastrerenOnvruchtbaar maken van zowel poezen als katers door de eierstokken respectievelijk teelballen te ver... vermindert deze wens en de kat zal minder actief worden. Daarnaast neemt de stofwisseling van een gecastreerde kat met ongeveer 20 procent af, met als gevolg dat deze katten minder voedsel nodig hebben om hun lichaamsconditie op peil te houden.
- De leeftijd van de kat is ook gerelateerd aan obesitas. Katten jonger dan 2 jaar hebben minder kans op overgewicht, katten tussen de 2 en 10 jaar hebben minder energie nodig en hebben daarom meer kans op overgewicht. Oudere en geriatrische katten (katten van meer dan 10 jaar oud) hebben juist de neiging om ondergewicht te hebben.
- Het geven van voer dat erg lekker is en veel calorieën bevat zorgt er voor dat katten zich sneller overeten waardoor ze obees kunnen worden. Met name als dit voedsel vrij beschikbaar is of vaak als lekkernij aangeboden wordt.
- Daarnaast zijn er bepaalde medicijnen die de kans op gewichtstoename doen toenemen, ofwel door de eetlust te verhogen of door de stofwisseling te verlagen. Geneesmiddelen die gewoonlijk geassocieerd worden met gewichtstoename zijn corticosteroïden (zoals prednisolon), amitriptyline en cyproheptadine.
Behandeling van obesitas
Het is gevaarlijk voor katten om te snel af te vallen, omdat ze dan kans maken op de ontwikkeling van leververvetting (hepatische lipidose), een mogelijk fatale leverziekte waarbij vet wordt afgezet in de lever als gevolg van een verandering in de stofwisseling tijdens het vasten.
Een geleidelijke, gestage daling van het lichaamsgewicht is beter. Het kan wel een jaar duren voordat een kat met veel overgewicht zijn ideale lichaamsconditie bereikt. Een dierenarts kan een afslankprogramma opstellen dat een geschikt voedings- en oefenplan combineert met een goede begeleiding. Het is lastig om zelf gewichtsverlies waar te nemen bij een kat die je elke dag ziet. Regelmatige bezoekjes aan een dierenarts om de kat te laten wegen, zorgen er ook voor dat het gewichtsverlies niet te snel gaat.
Katten zijn carnivoren en, in tegenstelling tot mensen en honden, hebben ze vlees in hun dieet nodig om te overleven. De natuurlijke voeding van een kat omvat kleine prooidieren, deze bevatten veel eiwitten en weinig koolhydraten. Om katten te laten afvallen, zijn veterinaire diëten ontworpen met veel eiwitten, weinig vet en weinig koolhydraten. Dit helpt katten om vet te verliezen met behoud van spieren.
Naast een geschikt dieet, kunnen katten worden aangemoedigd om te bewegen door meer met ze te spelen of door ze aan te zetten tot meer beweging in of rondom het huis (zoals trappen op en af lopen met gebruik van een tuigje voor huisdieren of door bijvoorbeeld voerbakken en dergelijke te verplaatsen). Voerpuzzels zijn ook geschikt om het fysiekeFysiek betekent lichamelijk. Met fysiek kan ook worden bedoeld 'iets dat tastbaar aanwezig is'. welzijn van katten te verbeteren, daarnaast verbeteren ze ook het emotionele welzijn.
Het handhaven van een optimale conditie
Als een kat zijn streefgewicht heeft bereikt, dan is het aan te raden om over te gaan op een ‘light’ of caloriearm voer. Deze diëten zijn bedacht voor minder actieve katten en bevatten niet zoveel calorieën als het normale voer. Hoewel het moeilijk is om gewichtsverlies te zien bij een kat die je elke dag ziet, is het net zo moeilijk om het begin van gewichtstoename te zien. Regelmatig wegen is daarom belangrijk om ervoor te zorgen dat het vet niet terug komt.
Leida Timmer, kattengedragstherapeut
Bronartikel
Dit artikel is met toestemming van International Cat Care vertaald. Klik hier voor het originele artikel (Engels).
Referenties
- Russell K, Sabin R, Holt S, et al. Influence of feeding regimen on body condition in the cat. Journal of Small Animal Practice 2000; 41: 12-18.
- Courcier EA, O’Higgins R, Mellor DJ, and Yam PS. (2010). Prevalence and risk factors for feline obesity in a first opinion practice in Glasgow, Scotland. Journal of Feline Medicine and Surgery 2010; 12: 746–753.
- Graas M. Prevalence of obesity in cats. Research Project Veterinary Medicine University Utrecht (2016)
ICatCare feeding plan
Meer lezen over het op de juiste manier voeren van katten? Lees dan ook Five-a-Day Felix, a report into improving the health and welfare of the UK’s domestic cat.