Wat katten precies ervaren als een andere kat overlijdt kunnen we ze niet vragen, maar dat het van grote invloed kan zijn voor zowel de kat die achterblijft als voor de eigenaar zelf, dat staat buiten kijf. Rouwende mensen, veranderingen in de routine en de afwezigheid van een vertrouwd lid van de sociale groep, allemaal zaken waar een kat behoorlijk door van slag kan raken.
Er zijn echter ook katten, waarvan de eigenaar aangeeft helemaal geen reactie te zien op het overlijden van de andere kat of katten die zelfs helemaal lijken op te leven als de andere kat is overleden. Dit kan moeilijk te verteren zijn voor sommige eigenaren, maar waarschijnlijk komt dit doordat deze katten al geen band hadden.
Hoe herken je een rouwende kat?
Omdat katten een flexibele sociale structuur hebben, is het lastig om een algemeen beeld te krijgen van het rouwproces. Uit de informatie die uit enquêtes en andere anekdotische rapporten naar voren kwam is gebleken dat, als de kat een reactie laat zien, er drie fases van rouw lijken te zijn.
De eerste is relatief kort en manifesteert zich in excessieve vocalisering, heen-en-weer lopen en zoeken. Dit lijkt een actieve fase te zijn waarbij de kat het ontbrekende individu probeert te vinden.
Hij kijkt uit de ramen of loopt snuffelend van de ene naar de andere kamer.
De tweede fase is een meer passieve fase waarbij de kat teruggetrokken en inactief wordt. Sommige gevoelige rassen, zoals de Siamees en de Burmees, verliezen hun eetlust en lijken gedurende enkele weken niet lekker in hun vel te zitten. Dusdanig dat er een bezoek aan de dierenarts nodig kan zijn om de kat weer normaal aan het eten te krijgen. Deze fase gaat na verloop van de tijd voor de meeste katten over in de derde en laatste fase. Die van acceptatie.
Dit luidt vaak een overgangsperiode in. Permanente veranderingen in het karakter worden duidelijk. Sommige katten richten zich meer op hun eigenaren en lijken vriendelijker te worden. Anderen bloeien op na de dood van hun metgezel en lijken vocaler en actiever te worden.
Er lijkt geen vast stramien te zijn hoe katten reageren op het verlies van een metgezel of een bepaalde tijdsduur waarbinnen hij dit doorloopt. Sommige katten doorlopen het hele proces in een paar dagen, anderen slaan de passieve fase gewoon over. Enkelen zijn weken uit hun gewone doen, en soms zelfs maanden. En, zoals eerder al gezegd, anderen laten helemaal geen reactie zien.
Moet ik met mijn kat naar de dierenarts als hij rouwt?
Als je kat is niet wil eten of ziek lijkt dan is het een goed idee om het daar met je dierenarts over te hebben. Deze signalen hoeven niet per se een emotionele oorzaak te hebben.
Zal een nieuwe kitten mijn kat helpen om over het verlies heen te komen?
Katten die door het verlies erg verdrietig zijn hebben dagen tot maanden nodig om aan de verandering te wennen. Je wilt je kat graag troosten en een nieuw jong katje lijkt een goed idee. Deze introducties gaan echter niet altijd zoals je het graag zou willen. Een jong en onstuimig kitten is niet echt een goede vervanging voor een betrouwbare metgezel die je kat al jaren kende. Uitzonderingen op deze regel daargelaten, want sommige individuen kunnen baat hebben bij wat ‘jong leven’ in huis. Ook katten die geneigd zijn tot het vormen van afhankelijke relaties met andere katten kunnen hier baat bij hebben, hoewel ze de nieuwkomer ook kunnen afwijzen omdat ze terug willen naar de vertrouwde situatie.
Hoe kan ik mijn kat helpen tijdens het rouwproces?
Het verliezen van een huisdier kan heel veel pijn doen. Het heeft invloed op je eigen emoties en gedrag, en op zijn beurt kan dat weer invloed hebben op je kat. Je kunt je kat het beste helpen door niet af te wijken van je oude gewoontes, wees zo voorspelbaar mogelijk. Dat is sowieso belangrijk voor katten, maar nu helemaal. Wees niet te snel met het weghalen van het favoriete mandje en alle andere persoonlijke bezittingen van je overleden kat. Zijn langzaam vervagende geur is een aanwijzing dat hij er niet meer is.
Let er op of je behoefte om je overgebleven kat te troosten wel door hem wordt gewaardeerd. Het kan je kat stress bezorgen als jij hem meer aandacht en liefde geeft dan wat hij wil en waar hij aan gewend is. Er zijn voor je kat is goed, maar laat hem zelf het initiatief tot contact nemen.
De dood van een kat wordt niet alleen binnen een huishouden gevoeld. Als de kat in zijn territorium buiten vrij actief was, kunnen andere katten uit de buurt de kans grijpen om deze over te nemen nu het niet meer verdedigd wordt. Dit kan behoorlijke gevolgen hebben voor de overgebleven katten die op hun overleden metgezel vertrouwden om territoriale aangelegenheden op te lossen. Dus wees op je hoede als je denkt dat deze situatie op jou toepasbaar is. Als je kat om deze reden met tegenzin naar buiten gaat, is het handig om binnen een kattenbak neer te zetten, als die er nog niet staat. Dan kan je kat daar veilig zijn behoefte op doen.
Afhankelijk van de rol die de overleden kat speelde, als je meerdere katten hebt, kan de onderlinge relatie tussen de overgebleven katten behoorlijk veranderen. Dit is een complex onderdeel van het rouwproces en het is goed om je daar niet mee te bemoeien en de katten zelf de kans te geven om tot stabiliteit te komen.
Is het nuttig voor katten om het lichaam van de overledene te zien?
Als er geen specifiek risico op overdracht van een ziekte is, dan kan het geen kwaad om dit te doen. Sommige katten kunnen echter negatief reageren op vreemde of uitdagende geuren op het lichaam.
Leida Timmer, kattengedragstherapeut
Bronartikel
Dit artikel is met toestemming van International Cat Care vertaald. Klik hier voor het originele artikel (Engels).