Voedingsbronnen die vitamine B1 bevatten
Thiamine komt onder andere voor in spiervlees, lever, hart en nieren (Council, 2006a), waardoor bij een kat die in zijn eigen voeding voorziet door prooien te vangen niet snel een tekort aan thiamine ontstaat. Een uitzondering hierop vormen katten, die zich in de buurt van havens en de visafslag ophouden en daardoor regelmatig rauwe vis eten. De ingewanden van bepaalde soorten vis en sommige schelpdieren bevatten het thiaminaseEen enzym dat aanwezig is in rauwe vis en dat thiamine vernietigt en een vitamine B1 tekort kan vero... enzym dat thiamine afbreekt, waardoor ook bij deze katten een tekort aan thiamine kan ontstaan. Van kattenvoer waarop vermeld staat dat het een compleet voer is, mag je verwachten dat deze voldoende vitamine B1 bevat. Toch is dat in de praktijk niet altijd het geval.
Minimale hoeveelheid B1 vitamine per dag voor katten
De AAFCO (Association of American Feed Control Officials) en de NRC (National Research Council) hebben richtlijnen opgesteld, waarin beschreven staat wat de minimale hoeveelheid thiamine in compleet kattenvoer moet zijn. Het AAFCO voedingsprofiel (AAFCO, 2012) houdt voor alle levensfasen van katten een minimum van 5.0 mg thiamine/kg droge stofDit is wat overblijft als al het water uit het voer is verdampt. Percentages vocht in voer verschill... aan en de door de NRC aanbevolen hoeveelheid (Council, 2006b) voor volwassen katten is 5,6 mg thiamine/kg droge stof.
Vitamine B1 tekort in kattenvoer
Vitamine B1 tekort in het kattenvoer is een van de meest voorkomende aanleidingen tot een vitamine gerelateerde terughaalactie van commercieel kattenvoer, aldus de FDA (U.S. Food and Drug Administration) (FDA, 2012). Veel van de bij de FDA gemelde gevallen van vitamine B1 tekort bij katten betroffen dieren die hoofdzakelijk commercieel blikvoer aten. Een aantal van de terugroepacties betrof echter ook droogvoer dat te weinig vitamine B1 bevatte (FDA, 2012; Loew et al., 1970; Marks et al., 2011).
Gevolgen vitamine B1 tekort
Thiamine is essentieel voor de stofwisseling van koolhydraten, spiercontractie en zenuwgeleiding. Als een kat twee tot vier weken voer krijgt dat te weinig thiamine bevat, kan dit leiden tot verlies van eetlust, overmatig speekselen en braken. Zonder tijdige interventie verergeren de symptomen, waaronder vergrote pupillen, trage hartslag (bradycardie), agressie en progressieve neurologische symptomen zoals verlies van coördinatie, stijve hoofd- en nekventroflexie, spiertrekkingen, verlies van evenwichtsreflexen, toevallen en blindheid (Loew et al., 1970; Davidson, 1992). Behandeling van een thiamine tekort kan deze klinische verschijnselen meestal volledig doen verdwijnen (Penderis et al., 2007).
Onderzoek naar thiamine concentratie in kattenblikvoer
In 1970 zijn in een onderzoek (Loew et al., 1970) naar thiamine in kattenvoer elf monsters van meerdere smaken van vijf merken blikvoer geanalyseerd. Bij dit onderzoek werd geconcludeerd dat de meeste monsters een te lage concentratie thiamine hadden. Er waren echter een aantal beperkingen aan dit onderzoek, zoals gebrek aan randomisatie van de monsters en het niet duidelijk definiëren van smaken en ingrediënten.
In 2013 vond een meer uitgebreid onderzoek (Markovich et al., 2014) plaats, waarbij van 90 soorten blikvoer de thiamine concentratie werd geanalyseerd (International 2005) in een commercieel laboratorium om te bepalen of er voldoende thiamine aanwezig was. Er bleek een grote variatie te zijn in de hoeveelheid thiamine in blikvoer voor katten.
Afhankelijk van de aangehouden richtlijn (AAFCO of NRC) bleek 13,3% tot 15,5% van de 90 onderzochte blikjes te weinig thiamine te bevatten. De werkelijke prevalentie van blikvoer met thiamine concentraties onder de door AAFCO en NRC aangegeven minima kan echter zowel hoger als lager zijn dan de genoemde percentages, omdat een groot aantal merken en soorten blikvoer niet is onderzocht. Ook zacht voer in andere verpakkingen, zoals zakjes en tubes is niet in dit onderzoek opgenomen.
Factoren die de thiamine concentratie beïnvloeden
Van een aantal factoren werd een mogelijke relatie met de thiamine concentratie onderzocht, te weten: de smaak (met of zonder vis) van het voer, de textuur (paté of niet paté), het land van fabricage en de bedrijfsgrootte* van de producent.
Smaak: De smaak had geen significantEen effect is statistisch significant wanneer de kans op toeval om een gevonden statistische testwaa... effect op de thiamine concentratie in het voer. Of dit een gevolg is van het incalculeren en compenseren van thiaminase door de fabrikanten of omdat vis ingrediënten daadwerkelijk niet geassocieerd zijn met lage concentraties thiamine kan niet bepaald worden door dit onderzoek.
Land van herkomst: Ook het land waar het voer geproduceerd was speelde geen rol.
Textuur: De textuur van het voer maakt wel verschil. Paté blikvoer heeft in het onderzoek een significant lager thiamine niveau dan niet paté blikvoer.
Bedrijfsgrootte: Ook de bedrijfsgrootte* bleek verschil te maken. Blikvoer geproduceerd door kleinere bedrijven was significant geassocieerd met lagere thiamine niveaus dan blikvoer van grotere bedrijven. Mogelijk is er een relatie met het vaker routinematig uitvoeren van de vaak dure kwaliteitscontroles door grote bedrijven.
*) Grote bedrijven: jaarlijkse wereldwijde verkoop aan de detailhandel van > $2 biljoen en kleine bedrijven: jaarlijkse wereldwijde verkoop aan de detailhandel van < $1 biljoen op basis van gegevens uit 2010 (Top Pet Food Companies, z.d.)
Mogelijke oorzaken vitamine B1 tekort in blikvoer voor katten
Productieproces: Om blikvoer te produceren, wordt aan het eind van het productieproces de inhoud van de gevulde en afgesloten blikken gesteriliseerd om eventueel aanwezige ziekteverwekkende bacteriën te vernietigen (Hand, 2010). Doordat de voeding door middel van verhitting wordt geconserveerd en thiamine een warmtegevoelige vitamine is, kan bij dit proces 50% tot 90% van de aanwezige thiamine verloren gaan(Hand, 2010). Om dit verlies te compenseren voegen fabrikanten over het algemeen aanvullende thiamine in de vorm van thiaminemononitraat aan de voeding toe.
Productietechnieken: Er zijn allerlei texturen (paté, brokken, gel) in kattenblikvoer, die op verschillende manieren geproduceerd worden. Dit zou in theorie ook de hoeveelheid thiamine in commercieel kattenvoer kunnen beïnvloeden. Hier is echter nog geen onderzoek naar gedaan.
Structuur van de voeding: Door de homogene structuur en vochtverdeling van paté blikvoer kan er meer consequent warmte overdragen worden tijdens de verwerking als je dit vergelijkt met blikvoer met andere structuren. Een hypothese is dat deze consistentere warmteoverdracht kan leiden tot meer verlies van thiamine tijdens eenzelfde verwerkingsperiode.
Zuurgraad: Veel blikvoer bevat alkaliserende geleermiddelen die de pH veranderen en hierdoor ook de beschikbaarheid van thiamine in het dieet (Council, 2012). Ook dit zou van invloed kunnen zijn op de thiamine concentratie.
Thiaminase: De ingewanden van bepaalde soorten vis en sommige schelpdieren bevatten het thiaminase enzym dat kan leiden tot extra thiamine verlies(Hiker & Peter, 1966) . Blikvoer dat veel vis ingrediënten bevat zou daarom in theorie meer kans op thiamine tekort kunnen geven dan blikvoer zonder vis, maar door het routinematig toevoegen van aanvullende thiamine spelen ingrediënten in het blikvoer waarschijnlijk geen belangrijke rol.
Aanbevelingen
Door als katteneigenaar/verzorger te variëren in merk en textuur van het blikvoer wordt de kans dat er een vitamine B1 tekort bij je kat ontstaat aanzienlijk kleiner.
Producenten van diervoeding doen er goed aan te streven naar strengere kwaliteitscontrole op verlies van thiamine tijdens het productieproces. Er kan dan voldoende aanvullende thiamine toegevoegd worden vóór het sterilisatieproces om dreigend verlies te compenseren (Hand, 2010).
Daarnaast is het goed als dierenartsen zich bewust zijn van de mogelijkheid van thiamine deficiëntieEen tekort van iets. bij katten met acute neurologische dysfunctie, omdat complete diervoeding in de praktijk een te lage thiamine concentratie kan bevatten. Zeker als er ook sprake is van maagdarmstoornissen (Markovich et al., 2013), omdat de combinatie van spijsverteringsklachten en neurologische dysfunctie vaak wordt gezien bij thiamine tekort.
Artikel geschreven door:
Maggie Ruitenberg, Feline Behaviour & Welfare consultant
Misschien vind je dit ook interessant?
Webinar: Katten en voeding. Wat is het beste voor de kat?
Wil je nog veel meer leren over de biologische en gedragsmatige aspecten van katten en voeding? Schrijf je dan in voor een van onze webinars, gegeven door voedingsdeskundige Marilyn Bakker van Catmoneo en kattengedragsdeskundige Liesbeth Puts van Praktijk voor Kattengedrag.
Schrijf je nu in voor het webinar!
Artikel: Taurine in kattenvoeding, de cruciale rol voor de gezondheid
Net als thiamine, is ook taurine een essentieel onderdeel van de kattenvoeding. In dit artikel lees je onder andere over de rol die taurine speelt en wat de effecten zijn als het voer van je kat niet voldoende taurine bevat.
Artikel: Waarom een kat geen vegetariër kan zijn
In dit artikel wordt de veelgestelde vraag of je katten vegetarisch kunt voeren beantwoord, met een wetenschappelijke onderbouwing waarom het beter is dat niet te doen.
Referenties
- AAFCO. 2012 Official publication: Association of American Feed Control Officials Incorporated. (2012). p141.
- AOAC International. Modified methods 942.23. In: Official methods of analysis. 18th ed. Gaithersburg, Md: AOAC International, 2005.
- Council, N. R. (2006a). Nutrient Requirements of Dogs and Cats. In National Academies Press eBooks. https://doi.org/10.17226/10668, p193-245.
- Council, N. R. (2006b). Nutrient Requirements of Dogs and Cats. In National Academies Press eBooks. https://doi.org/10.17226/10668, p354-370.
- Davidson, M. (1992). Thiamin deficiency in a colony of cats. Veterinary Record, 130(5), 94–97. https://doi.org/10.1136/vr.130.5.94
- FDA. Pet food recall products list: www.accessdata.fda.gov/scripts/newpetfoodrecalls/#Cat. Geraadpleegd op 7 sept. 2012.
- Hand, M. S. (2010). Small animal clinical nutrition, 5th edition: 157 – 190.
- Hilker, D. M., & Peter, O. F. (1966). Anti-thiamine activity in Hawaii fish. The Journal of nutrition, 89(4), 419–421. https://doi.org/10.1093/jn/89.4.419
- International, A. (2005). Official Methods of Analysis of Aoac International: 18th ed. Gaithersburg. Oxford University Press, USA.
- Loew, F. M., Martin, C. L., Dunlop, R. H., Mapletoft, R. J., & Smith, S. I. (1970, 1 juni). Naturally-occurring and experimental thiamin deficiency in cats receiving commercial cat food. PubMed Central (PMC). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1695079/ 11:109–113.
- Markovich, J. E., Heinze, C. R., & Freeman, L. M. (2013). Thiamine deficiency in dogs and cats. Journal Of The American Veterinary Medical Association, 243(5), 649–656. https://doi.org/10.2460/javma.243.5.649.
- Markovich, J. E., Freeman, L. M., & Heinze, C. R. (2014). Analysis of thiamine concentrations in commercial canned foods formulated for cats. Journal Of The American Veterinary Medical Association, 244(2), 175–179. https://doi.org/10.2460/javma.244.2.175
- Marks, S., Lipsitz, D., Vernau, K., Dickinson, P., Draper, W., Larsen, J., & Fascetti, A. (2011). Reversible Encephalopathy Secondary to Thiamine Deficiency in 3 Cats Ingesting Commercial Diets. Journal Of Veterinary Internal Medicine, 25(4), 949–953. https://doi.org/10.1111/j.1939-1676.2011.0747.x
- Penderis, J., McConnell, J. F., & Calvin, J. (2007). Magnetic resonance imaging features of thiamine deficiency in a cat. Veterinary Record, 160(8), 270–272. https://doi.org/10.1136/vr.160.8.270
- Top pet food companies. (z.d.). PetfoodIndustry. https://www.petfoodindustry.com/top-pet-food-companies. Geraadpleegd op 7 sept. 2012.