De zogenaamde ‘Tail-Up’, waarbij de kat de staart verticaal heeft, is voor het eerst beschreven door Brown in 1993. Het is een belangrijk signaal in de communicatie tussen katten onderling maar wordt ook vertoond naar de mens (Bradshaw 2016). Elke katteneigenaar is vast wel eens door zijn of haar kat op deze manier begroet. Katten vertonen de ‘Tail-Up’ wanneer zij een bekende zien of wanneer zij iets verwachten zoals eten of een aai. Tussen katten onderling is de ‘Tail-Up’ zeer waarschijnlijk een signaal waarmee de kat aangeeft dat hij geen kwaad in de zin heeft.
‘Tail-Up’ bij een jonge kat die een mens ziet
Kittens vertonen de ‘Tail-Up’ wanneer zij hun moeder of nestgenoten zien maar bij de meeste katachtigenDe familie van de katachtigen (Felidae) bestaat uit vier geslachten: Lynx, Acinonyx, Panthera en Fel... verdwijnt dit gedrag wanneer de dieren volwassen worden. De uitzondering hierop zijn twee kattensoorten die in sociale groepen leven: de huiskat (Felis silvestris catus) en de leeuw (Panthera Leo). Wanneer je in een groep leeft zijn signalen om gevechten te vermijden erg nuttig (Bradshaw & Cameron-Beaumont, 2000). Aangezien de ‘Tail-Up’ niet voorkomt bij de solitaire voorouder van de huiskat (Felis silvestris lybica) is het zeer waarschijnlijk dat de ‘Tail-Up’ is ontstaan toen katten dichter bij elkaar, én bij de mens, gingen leven (Bradshaw 2016).
De ‘Tail-Up’ is in 1997 nauwkeurig bestudeerd in een kolonie zwerfkatten. De onderzoekers zagen dat de ‘Tail-Up’ vaak gevolgd werd door sociaal gedrag zoals aan elkaar ruiken, kopjes geven en langs elkaars lichaam wrijven. Dit gedrag werd meestal gestart door de kat met de ‘Tail-Up’ (de zender) wanneer de zender en ontvanger elkaar benaderden. Wanneer de ontvanger tijdens het naderen de staart ook verticaal omhoog stak, duurde de interactie tussen de katten langer dan wanneer alleen de zender de staart omhoog had (Cameron-Beaumont 2009).
‘Tail-Up’ in combinatie met kopjes geven
Dat de ‘Tail-Up’ echt een signaal was (en geen vorm van sociaal gedrag) werd bevestigd in een experiment waarbij uit karton kattensilhouetten werden geknipt met de staart in verschillende posities (verticaal omhoog, horizontaal, schuin naar beneden, langs het lichaam). Wat bleek? De silhouetkatten met de ‘Tail-Up’ werden significantEen effect is statistisch significant wanneer de kans op toeval om een gevonden statistische testwaa... sneller én vaker benaderd door de katten uit de kolonie dan de andere silhouetten (Cameron-Beaumont 2009).
In 2009 hebben Cafazzo & Natoli sterke aanwijzingen gevonden dat de ‘Tail-Up’ een rol speelt in het vermijden van agressie in kattengroepen. De onderzoekers hebben eerst de agressie tussen de katten in kaart gebracht en konden hiermee katten met een lage en hoge rang classificeren*. De ‘Tail-Up’ werd vaker vertoond door katten met een lagere rang wanneer zij een kat met een hogere rang tegen kwamen dan andersom. De onderzoekers vonden daarnaast ook nog een interessant verschil tussen poezen en katers. De ‘Tail-Up’ van poezen werd meestal gevolgd door kopjes geven terwijl dit bij katers vaker gevolgd werd door snuffelen aan elkaars neus. De reden voor dit verschil is nog niet duidelijk maar dat de ‘Tail-Up’ een belangrijk signaal is in de sociale communicatie tussen huiskatten is duidelijk.
*De termen ‘lage’ en ‘hoge’ rang zijn verwarrend aangezien bij katten geen duidelijke dominantie structuur of hiërarchie is aangetoond. De rangorde in het onderzoek is bepaald door te kijken naar agressief (zoals met een poot slaan, bijten, een offensief dreigende houding aannemen, aanstaren, tanden laten zien, achterna jagen, vocaliseren en daadwerkelijk vechten) en onderdanig gedrag (kruipende houding met oren plat, vermijden, ontwijken, omkeren en vluchten) tussen twee katten. De dominante kat is de kat die meer agressie vertoont tegenover zijn opponent dan hij ontvangt óf minder onderdanig gedrag vertoont dan hij ontvangt.
Esther Bouma, bioloog en kattengedragstherapeut
Referenties
- The Domestic Cat: the Biology of its Behaviour:
- Brown SL. 1993. The Social behaviour of neutered domestic cats. PhD thesis.
- Cameron-Beaumont, C.L., 1997. Visual and tactile communication in the domestic cat (Felis silvestris catus) and undomesticated small felids. PhD thesis.
- Bradshaw, J., Cameron-Beaumont, C., 2000. The signalling repertoire of the domestic cat and its undomestic relatives.
- Cafazzo S. Natoli E. 2009. The social function of tail up in the domestic cat (Felis silvestris catus), Behavioural Processes.
- Bradshaw J. 2016. Sociality in cats: A comparative review, 2016. Journal of Veterinary Behavior.