Deel commerciële kattenvoeding bevat onvoldoende thiamine

22 juni 2014

Thiamine is een essentiële voedingsstof voor katten

Thiamine, ook wel vitamine B1 genoemd, is een essentiële voedingsstof voor katten. Thiamine is nodig voor de koolhydraatstofwisseling, spiercontractie en zenuwgeleiding. Het is een in water oplosbare vitamine, een teveel verlaat via de urine weer het lichaam en er wordt maar heel weinig thiamine opgeslagen in het lichaam. Om tekorten te voorkomen zijn katten afhankelijk van een constante aanvoer van deze vitamine en moet de dagelijkse voeding van katten voldoende thiamine bevatten.
Thiamine komt onder andere voor in spiervlees, lever, hart en nieren1, waardoor een kat die in zijn eigen voeding voorziet door prooien te vangen niet* snel met een tekort aan thiamine te kampen heeft.
*) Een uitzondering hierop vormen katten, die zich in de buurt van havens en de visafslag ophouden en daardoor regelmatig rauwe vis eten.De ingewanden van bepaalde soorten vis en sommige schelpdieren bevatten het thiaminase enzym dat thiamine afbreekt, waardoor ook deze katten met thiaminetekort kunnen kampen.

Minimale hoeveelheid thiamine per dag voor katten

De AAFCO (Association of American Feed Control Officials) en de NRC (National Research Council) hebben richtlijnen opgesteld, waarin beschreven staat wat de minimale hoeveelheid thiamine in complete kattenvoeding moet zijn. Het AAFCO voedingsprofiel2 houdt voor alle levensfasen van katten een minimum van 5.0 mg thiamine/kg droge stof* aan en de door de NRC aanbevolen hoeveelheid3 voor volwassen katten is 5,6 mg thiamine/kg droge stof*.
*) De droge stof is datgene dat overblijft als al het water uit het voer is verdampt. Percentages vocht in voer verschillen, waardoor het voor een goede onderlinge vergelijking tussen producten belangrijk is het droge stof gehalte te kennen.

Thiaminetekort in kattenvoeding

Thiaminetekort in de voeding is in de afgelopen vijf jaar de meest voorkomende aanleiding tot een vitamine gerelateerde terughaalactie van commercieel kattenvoer geweest in Amerika, aldus de FDA (U.S. Food and Drug Administration)4. Veel van de bij de FDA gerapporteerde gevallen van vitamine B1 deficiëntie, evenals de meeste gevallen van katten die leden aan vitamine B1 tekort, betroffen katten die een dieet aten dat voornamelijk bestond uit commercieel blikvoer, alhoewel een aantal van de recente terughaalacties ook droog voer betrof4,5,6.

Gevolgen thiaminetekort

Als een kat twee tot vier weken voeding krijgt die te weinig thiamine bevat verliest de kat zijn eetlust, gaat overmatig speekselen en braken. Wordt er op dat moment niet ingegrepen door het voldoen aan de behoefte aan thiamine, dan worden de verschijnselen die de kat vertoont ernstiger. Daaropvolgende symptomen kunnen zijn: vergrote pupillen, bradycardie (trage hartslag), agressie en progressieve neurologische symptomen zoals verlies van coördinatie, stijve hoofd- en nek ventroflexie (d.w.z. het naar beneden laten hangen van het hoofd), spiertrekkingen, verlies van evenwichtsreflexen, toevallen en blindheid5,7. Behandeling van thiaminetekort zal overigens alle of de meeste klinische verschijnselen laten verdwijnen8.

Onderzoek thiamineconcentratie in kattenvoeding

In 1970 zijn in een onderzoek5 naar thiamine in kattenvoeding elf monsters van meerdere smaken van vijf merken kattenblikvoer geanalyseerd. Bij dit onderzoek werd geconcludeerd dat de meeste monsters een te lage concentratie thiamine hadden. Er waren echter een aantal beperkingen aan dit onderzoek5, zoals gebrek aan randomisatie van de monsters en het niet duidelijk definiëren van smaken en ingrediënten.
In 2013 vond een meer uitgebreid onderzoek9 plaats. Bij dit onderzoek werd van 90 soorten blikvoer de thiamineconcentratie geanalyseerd10 in een commercieel laboratorium om te bepalen of er voldoende thiamine aanwezig was. Er bleek een grote variatie te zijn in de hoeveelheid thiamine in blikvoer voor katten.
Afhankelijk van de aangehouden richtlijn (AAFCO of NRC) bleek 13,3% tot 15,5% van de 90 onderzochte blikjes te weinig thiamine te bevatten. De werkelijke prevalentie van blikvoer met thiamineconcentraties onder de door AAFCO en NRC aangegeven minima kan echter zowel hoger als lager zijn dan de genoemde percentages, omdat een groot aantal merken en soorten blikvoer niet is onderzocht. Ook zacht voer in andere verpakkingen, zoals zakjes en tubes is niet in dit onderzoek opgenomen.
Van een aantal factoren werd een mogelijke relatie met de thiamineconcentratie onderzocht, te weten: de smaak (met of zonder vis) van het voer, de textuur (paté of niet paté), het land van fabricage en de bedrijfsgrootte* van de producent.

Smaak
De smaak had geen significant effect op de thiamineconcentratie in het voer. Of dit een gevolg is van het incalculeren en compenseren van thiaminase door de fabrikanten of omdat vis ingrediënten daadwerkelijk niet geassocieerd zijn met lage concentraties thiamine kan niet bepaald worden door dit onderzoek.

Land van herkomst
Ook het land waar het voer geproduceerd was speelde geen rol.

Textuur
De textuur van het voer maakte wel verschil. Paté blikvoer had een significant lager thiamineniveau dan niet paté blikvoer.

Bedrijfsgrootte
Ook de bedrijfsgrootte* bleek verschil te maken. Blikvoer geproduceerd door kleinere bedrijven was significant geassocieerd met lagere thiamineniveaus dan blikvoer van grotere bedrijven. Mogelijk is er een relatie met het vaker routinematig uitvoeren van de vaak dure kwaliteitscontroles door grote bedrijven.

*) Grote bedrijven: jaarlijkse wereldwijde verkoop aan de detailhandel van > $2 biljoen en kleine bedrijven: jaarlijkse wereldwijde verkoop aan de detailhandel van < $1 biljoen op basis van gegevens uit 201011.

Mogelijke oorzaken thiamine tekort in blikvoer voor katten

Productieproces
Om blikvoer te produceren, wordt aan het eind van het productieproces de inhoud van de gevulde en afgesloten blikken gesteriliseerd om eventueel aanwezige ziekteverwekkende bacteriën te vernietigen13.
Doordat de voeding door middel van verhitting wordt geconserveerd en thiamine een warmtegevoelige vitamine is, kan bij dit proces 50% tot 90% van de aanwezige thiamine verloren gaan13.
Om dit verlies te compenseren voegen fabrikanten over het algemeen aanvullende thiamine in de vorm van thiaminemononitraat aan de voeding toe.

Productietechnieken
Er zijn allerlei texturen (paté, brokken, gel) in kattenblikvoer, die op verschillende manieren geproduceerd worden. Dit zou in theorie ook de hoeveelheid thiamine in commerciële kattenvoeding kunnen beïnvloeden. Hier is echter nog geen onderzoek naar gedaan.

Structuur van de voeding
Door de homogene structuur en vochtverdeling van paté blikvoer kan er meer consequent warmte overdragen worden tijdens de verwerking als je dit vergelijkt met blikvoer met andere structuren. Een hypothese is dat deze consistentere warmteoverdracht kan leiden tot meer verlies van thiamine tijdens eenzelfde verwerkingsperiode.

Zuurgraad
Veel blikvoer bevat alkaliserende geleermiddelen die de pH veranderen en hierdoor ook de beschikbaarheid van thiamine in het dieet1. Ook dit zou van invloed kunnen zijn op de thiamineconcentratie.

Thiaminase
De ingewanden van bepaalde soorten vis en sommige schelpdieren bevatten het thiaminase enzym dat kan leiden tot extra thiamine verlies12. Blikvoer dat veel vis ingrediënten bevat zou daarom in theorie meer kans op thiaminetekort kunnen geven dan blikvoer zonder vis, maar door het routinematig toevoegen van aanvullende thiamine spelen ingrediënten in het blikvoer waarschijnlijk geen belangrijke rol.

Aanbevelingen

Door te variëren in merk en textuur van het blikvoer wordt de kans dat de kat thiaminetekort oploopt aanzienlijk kleiner.

Producenten van diervoeding doen er goed aan te streven naar strengere kwaliteitscontrole op verlies van thiamine tijdens het productieproces. Er kan dan voldoende aanvullende thiamine toegevoegd worden vóór het sterilisatieproces om dreigend verlies te compenseren13.

Dierenartsen dienen zich bewust te zijn van de mogelijkheid van thiaminedeficiëntie bij katten met acute neurologische dysfunctie, omdat complete diervoeding in de praktijk een te lage thiamine concentratie kan bevatten. Met name als er ook sprake is van maagdarmstoornissen14, , omdat de combinatie van spijsverteringsklachten en neurologische dysfunctie vaak wordt waargenomen bij thiaminetekort.

Maggie Ruitenberg, kattengedragsdeskundige

Referenties

  1. National Research Council. Vitamins. In: Nutrient requirements of dogs and cats. Washington, DC: National Academies Press, 2006;193–245.
  2. Association of American Feed Control Officials. 2012 official publication. West Lafayette, Ind: Association of American Feed Control Officials, Inc, 2012;141.
  3. National Research Council. Nutrient requirements and dietary nutrient concentrations. In: Nutrient requirements of dogs and cats. Washington, DC: National Academies Press, 2006;354–370.
  4. FDA. Pet food recall products list. Available at: www.accessdata.fda.gov/scripts/newpetfoodrecalls/#Cat. Accessed Sep 7, 2012.
  5. Loew FM, Martin CL, Dunlop DH, et al. Naturally-occurring and experimental thiamin deficiency in cats receiving commercial cat food. Can Vet J 1970;11:109–113.
  6. Marks SL, Lipsitz D, Vernau KM, et al. Reversible encephalopathy secondary to thiamine deficiency in 3 cats ingesting commercial diets. J Vet Intern Med 2011;25:949–953.
  7. Davidson MG. Thiamin deficiency in a colony of cats. Vet Rec 1992;130:94–97.
  8. Penderis J, McConnell JF, Calvin J. Magnetic resonance imaging of features of thiamine deficiency in a cat. Vet Rec 2007;160:270–272.
  9. Markovich JE, Freeman LM, Heinze CR. Analysis of thiamine concentrations in commercial canned foods formulated for cats. J Am Vet Med Assoc 2013; 244: 175-179.
  10. AOAC International. Modified methods 942.23. In: Official methods of analysis. 18th ed. Gaithersburg, Md: AOAC International, 2005.
  11. Taylor J. Top petfood companies. Available at: www.petfoodindustry.com/2012topcompanies.html. Accessed Oct 27, 2012.
  12. Hilker DM, Peter OF. Anti-thiamine activity in Hawaii fish. J Nutr 1966;89:419–421.
  13. Crane SW, Moser EA, Cowell CS, et al. Commercial pet foods. In: Hand MS, Thatcher CD, Remillard RL, et al, eds. Small animal clinical nutrition. 5th ed. Topeka, Kan: Mark Morris Institute, 2010;157–190.
  14. Markovich JE, Heinze CR, Freeman LM. Thiamine deficiency in dogs and cats. J Am Vet Med Assoc 2013;243:649–656.