Nieuw onderzoek suggereert inderdaad dat katten dat kunnen en ook dat het daarbij uitmaakt welk neusgat ze gebruiken! De afgelopen jaren hebben verschillende onderzoeken gekeken naar de interacties tussen katten en mensen. Bijvoorbeeld hoe katten reageren op aaien, of ze de stem van hun verzorger herkennen (ja) en of je kat je geur troostend vindt als je weg bent (valt tegen). Onderzoek heeft zelfs aangetoond dat katten tot op zekere hoogte onze lichaamstaal en emoties kunnen oppikken. Ondanks dat katten onze lichaamstaal, vocalisaties en gezichtsuitdrukkingen lijken op te merken, is het belangrijk om in ons achterhoofd te houden dat katten in een andere zintuiglijke wereld leven dan wij mensen. Doordat hun neus veel sterker ontwikkelt is dan die van ons, is het zeer aannemelijk dat katten onze emoties oppikken door veranderingen in onze lichaamsgeur, bijvoorbeeld wanneer we gestrest of bang zijn.
Emoties hebben invloed op lichaamsgeur
Er zijn meerdere onderzoeken gedaan naar de invloed van menselijke emoties op lichaamsgeur en ja, er is een verschil tussen hoe je ruikt als je angstig of blij bent. Onderzoek bij mensen heeft aangetoond dat we de emotie van een onbekende kunnen identificeren aan de hand van een zweetmonster van die persoon. Ook honden zijn in staat om verschillende menselijke emotionele geuren te herkennen. Misschien nog verrassender is dat paarden, koeien en muizen dit ook kunnen.
Linkerneusgat of rechterneusgat?
Honden gebruiken bij voorkeur hun rechterneusgat om de stressgeuren van andere honden op te snuiven. Zij verwerken deze signalen in hun rechterhersenhelft. Maar wanneer honden zweet van angstige of gestreste mensen ruiken doen ze dat bij voorkeur met hun linkerneusgat. Paarden gebruikten bij voorkeur hun rechterneusgat bij het ruiken van het stresshormoon adrenaline en hun linkerneusgat om de geur van een merrie in oestrus te ruiken.
Waarom zou het neusgat ertoe doen?
Bij het verwerken van zintuigenEen kat heeft vijf zintuigen: horen, ruiken, zien, proeven en voelen. is er sprake van hersenlateralisatie – de twee verschillende hersenhelften zijn betrokken bij verschillende taken en gedragingen. Uit onderzoek weten we dat de twee hersenhelften van zoogdieren verschillend reageren op verschillende emoties. Over het algemeen is de linkerhersenhelft verantwoordelijk voor de verwerking van positieve emoties en benaderingsgedrag. De rechterhersenhelft is betrokken bij emoties zoals angst en woede, maar ook bij opwindende prikkels, bijvoorbeeld bij jagen.
Sommige zintuigen zijn contralateraal – signalen worden naar de andere kant van de hersenen gestuurd en verwerkt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het gezichtsvermogen, waarbij informatie die door het linkeroog wordt waargenomen naar de rechterkant van de hersenen wordt gestuurd en vice versa. Het verwerken van geuren gebeurd ipsilateraal – wanneer een geur met het linkerneusgat wordt gedetecteerd wordt het in de linkerhersenhelft verwerkt en andersom.
Kunnen katten menselijke emoties ruiken?
Een recente studie: ‘Relatie tussen asymmetrisch neusgatgebruik en menselijke emotionele geuren’, onderzocht of katten het verschil konden zien tussen menselijk ‘blij zweet’ en ‘angstzweet’. De onderzoekers die de studie uitvoerden hebben ook gekeken of de katten in het onderzoek een voorkeur hadden voor hun rechter- of linkerneusgat.
Afbeelding 1 geeft weer hoe de geur via een wattenstaafje werd gepresenteerd aan de katten in het onderzoek; aan het rechterneusgat (a) of aan het linkerneusgat (b). Foto eigendom van d’Ingeo et al. 2023.
Het onderzoek
Om de reacties van katten op menselijke emotionele geuren te beoordelen werden 22 gezonde huiskatten (10 katers, 12 poezen) in hun eigen huis getest.
De zweetmonsters werden gedoneerd door drie gezonde mannen, die ermee instemden een bepaald dieet te volgen en geen geurproducten te gebruiken rond de tijd dat de monsters werden verzameld. De monsters werden genomen door meerdere wattenstaafjes onder de arm van de donor te plaatsen. De zweetdonors keken naar video’s van 15 minuten die ontworpen waren om angst of blijdschap op te wekken. Om ‘inspanningszweet’ te verzamelen moesten de donoren 15 minuten op een loopband rennen. Tot slot werd een neutraal monster genomen nadat de donor zich had gedoucht.
Elke kat kreeg de vier geurmonsters 45 seconden lang te zien, elke keer met 40 seconden ertussen. De kat werd voor het wattenstaafje geplaatst en kon zelf de wattenstaafjes benaderen en eraan snuffelen. Als er binnen een minuut niet werd gesnoven, werd het volgende wattenstaafje gepresenteerd. Er werden video-opnames gemaakt zodat het gedrag van de katten zorgvuldig kon worden beoordeeld.
Afbeelding 2. Voorbeeld van een kat die beide neusgaten gebruikt (a) en een kat die alleen het linkerneusgat gebruikt (b). De lijn geeft het filtrum weer. Foto eigendom van d’Ingeo et al. 2023.
De onderzoeker die de video’s analyseerde, wist niet aan welk emotiemonster elke kat snuffelde. De videobeoordelaars noteerden aan welke kant van het ‘filtrum’ (de groef die de zijkanten van de neus en lippen van een kat afbakent) het topje van het wattenstaafje zat.
Resultaten
De katten vertoonden meer stress gedragingen (zoals weglopen van het wattenstaafje, oren plat tegen het hoofd drukken of zwiepen met de staart) wanneer ze aan het wattenstaafje met de angstgeur roken dan wanneer ze aan de neutrale geur of het inspanningszweetgeur roken. Er was een relatie tussen het ruiken met het rechterneusgat en stressgedrag. Zoals eerder vermeld is het ruiken met het rechterneusgat verbonden aan het verwerken van signalen die te maken hebben met negatieve emoties zoals angst. Er werden geen verschillen gevonden tussen de reacties van de katten en gebruik van een bepaald neusgat bij het ruiken van de andere geuren (blijdschap, lichamelijke stress en de neutrale geur).
Conclusie
De katten in dit onderzoek kunnen olfactorische signalen (geuren) gerelateerd aan menselijke angst onderscheiden van andere geuren. Probeer dus de volgende keer dat je je kat in haar reismandje moet krijgen, je eigen angst en opwinding onder controle te houden. Je kat kan jouw angstzweet dus zeer waarschijnlijk ruiken!
Relevantie van het onderzoek
Dit onderzoek is belangrijk omdat het bijdraagt aan onze kennis over de complexe relatie tussen kat en mens. Katten hebben in de relatief korte periode dat ze in onze nabijheid leven zich zodanig aangepast dat ze ons gedrag, vocalisaties en zelfs sommige emoties kunnen waarnemen. Op manieren die we waarschijnlijk nog niet eens kennen…
Misschien vind je dit ook interessant?
Gratis cursus
Naar de dierenarts? Geen stress!
Meer lezen?
Artikel: Verlatingsangst bij katten
Artikel: Hecht een kat aan zijn eigenaar?
Artikel: Stress bij katten
Artikel: Feromonen
Artikel: Emoties en de invloed op gedrag en relatie met gedragsproblemen
Artikel: Angst bij katten
Artikel: Stress bij katten
Bronartikel
d’Ingeo, S., Siniscalchi, M., Straziota, V., Ventriglia, G., Sasso, R., & Quaranta, A. (2023). Relationship between asymmetric nostril use and human emotional odours in cats. Scientific Reports, 13(1), 10982.
Referenties
- D’Aniello, B., Semin, G. R., Alterisio, A., Aria, M., & Scandurra, A. (2018). Interspecies transmission of emotional information via chemosignals: from humans to dogs (Canis lupus familiaris). Animal cognition, 21, 67-78.
- Jardat, P., Destrez, A., Damon, F., Menard–Peroy, Z., Parias, C., Barrière, P., … & Lansade, L. (2023). Horses discriminate human body odors between fear and joy contexts in a habituation-discrimination protocol. Scientific Reports, 13(1), 3285.
- Merola, I., Lazzaroni, M., Marshall-Pescini, S., & Prato-Previde, E. (2015). Social referencing and cat–human communication. Animal cognition, 18, 639-648.
- Semin, G. R., Scandurra, A., Baragli, P., Lanatà, A., & D’Aniello, B. (2019). Inter-and intra-species communication of emotion: chemosignals as the neglected medium. Animals, 9(11), 887.
- Siniscalchi, M., d’Ingeo, S., & Quaranta, A. (2021). Lateralized emotional functioning in domestic animals. Applied Animal Behaviour Science, 237, 105282.